نقاط ضعف دولت روحانی به روایت یک تئوریسین جناح راست

نقاط ضعف دولت روحانی به روایت یک تئوریسین جناح راست

‌دولت روحانی در آستانه صدمین روز خود، در حال آماده شدن برای ارائه گزارش‌کارهای خود به مردم است؛ افزون بر آن، رابطه مجلس و دولت روحانی نیز مسأله مهمی برای روزنامه‌های امروز است. مذاکرات هسته‌ای و نرخ سود بانکی، دیگر مسائل مهم روزنامه‌ها هستند.

روحانی نباید دور خود دیوار بکشد

ابعاد گوناگون کارکرد‌ دولت روحانی، موضوع گفت‌وگوی امیر محبیان با آرمان است. تحلیل‌گر جناح راست درباره نحوه تعامل دولت روحانی و مجلس می‌گوید: نوع رأی دادن مجلس به وزرای پیشنهادی آقای روحانی تعاملی بوده است. حتی همین طور که در خبر‌ها می‌آمد وزرای پیشنهادی قبل از اینکه در صحن علنی مجلس حضور یابند به کمیسیون‌های متبوعه می‌رفتند و با نمایندگان مشورت و رایزنی می‌کردند. به نظر من این مسائل به انتقاد از عملکرد مجلس مربوط نمی‌شود بلکه بنده باید از باب دوستی این تذکر را بدهم که دولت آقای روحانی در عملکرد دچار نقایصی است.

تصویری که دولت آقای روحانی از خود نشان داده، بیانگر تقلیل و تنزل تمام دستگاه دولت به وزارت خارجه و به تبع آن رابطه با آمریکاست. این قضیه در تمامی کنش و واکنش‌های دولت تاثیرگذار بوده است. باید به نوعی مدیریت عملیات ادراک برای وزیر پیشنهادی به مجلس صورت بگیرد که نمی‌گیرد. آقای روحانی گمان می‌کند که همین که معاون پارلمانی ایشان امور مجلس را پیگیری می‌کند، کفایت می‌کند، در صورتی که این امر کافی نیست.

آقای روحانی به نیکی می‌داند که در یک فضای انتقادی سکان دولت را به دست گرفته است و در یک چنین فضایی باید تشکیل کابینه بدهد. وی بیش از هر شخص دیگری به این نکته آگاهی داشت که باید کابینه را به شکلی بچیند که در اولین اقدامش پاسخ منفی از مجلس نگیرد. دادن سیگنال‌های منفی به مجلس به‌رغم رأی خوبی که کابینه در دور اول از مجلس گرفت پیام خوبی نبود. این نکته برای همه مشخص شده بود که توفیقی مورد نظر مجلس نیست. پس چه دلیلی داشت که به عنوان عضو کابینه معرفی شود و سپس دست به اقداماتی بزند که اعتراضات مجلس را تشدید کند. حتی زمانی که توفیقی به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی نشد عده دیگری معترض شدند و معتقد بودند که آقای روحانی باید با قاطعیت توفیقی را به مجلس معرفی می‌کرد.

در هر صورت توفیقی در مدتی که سرپرستی وزارت علوم را بر عهده داشت، مانند دو سرپرست دیگر سیاست‌هایی را برای وزارتخانه متبوعش تدوین کرده و دست به یک سری اقداماتی زده بود که در صورتی که به مجلس معرفی می‌شد و رأی اعتماد می‌گرفت، این امکان برایش به وجود می‌آمد که سیاست‌هایی که آغاز کرده بود را ادامه دهد. اما با عدم معرفی توفیقی به مجلس هیچ گونه بهره‌برداری از این انتصاب صورت نگرفت. در نتیجه چنین انتصابی منفی بوده است.

عقل حکم می‌کند در چنین شرایطی از حرکت‌های حساسیت‌زا پرهیز شود. دولت باید از شخصی شدن روابط پرهیز کند تا از این مرحله انتقالی که در آن قرار دارد به سلامت عبور کند. دکتر روحانی بیش از هر شخص دیگری به جنبه‌های روان‌شناختی، چگونگی و کیفیت کنش‌ها و واکنش‌های سیاسی در فضای کشور آگاهی و احاطه دارد. البته این نکته را باید متذکر شوم که بنده در جایگاه تحلیل روابط هستم.

به همین دلیل معتقدم که رابطه مجلس و دولت نیاز به تعقل، عقلانیت و تعدیل دارد. من حتی معتقدم که از حسن رابطه شخص روسای دوقوه یعنی آقای لاریجانی و آقای روحانی نیز درست استفاده نشده است. رئیس مجلس اولین شخصی بودند که پس از پیروزی آقای روحانی به دیدار ایشان رفتند و ریاست جمهوری‌شان را تبریک گفتند. اما در ادامه این حسن رابطه که در دولت گذشته وجود نداشت، ادامه پیدا نکرد یا بهتر است بگوییم تاثیرگذار نبود. این رابطه هرچه سریع‌تر به نقطه شروع و ابتدای دولت روحانی بازگردد به سود همه خواهد بود.

وی در ادامه در مورد نقاط ضعف و قوت ودولت جدید گفته است: به نظر من، نقاط قوت دولت آقای روحانی دقیقا‌‌ همان نقاط ضعف دولت اوست. پس از پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری معتدلین هر دو جناح از ایشان استقبال کردند و پیروزی اعتدال را برای آینده کشور به فال نیک گرفتند. با این وجود افراطیون هر دوجناح مخالف دولت آقای روحانی هستند. افراطیون اصلاح‌طلب معتقدند روحانی یک اصلاح‌طلب اصیل و واقعی نیست و برای مدتی مستأجر خانه اصلاحات است تا اصلاح‌طلبان را به اهداف خود نزدیک کند. روحانی برای اصلاح‌طلبان محل و حلقه وصل است، نه یک لیدر خط شکن پیشرو. از سوی دیگر افراطیون اصولگرا حضور دارند که معتقدند روحانی به عنوان یک اصولگرا، تمام قد و با تمام وجود در زمین اصلاحات بازی می‌کند و با تغییر ماهیت تلاش می‌کند تا گفتمان اصلاح‌طلبی را نجات دهد و فضاهای بیشتر و شفاف‌تری را پیش‌روی اصلاح‌طلبان باز کند. این عوامل به همراه سطح فزاینده مطالبات جامعه نسبت به دولت و دغدغه‌های دیپلماتیک و اقتصادی باعث می‌شود که دولت روی لبه شمشیر حرکت کند و فشار سنگینی را روی خود تحمل کند.

به نظر من، از ابتدای تشکیل دولت آقای روحانی در حلقه‌های تشکیل شده پیرامون وی دو مسأله مهم وجود داشته است؛ اول اینکه دولت روحانی با چهره‌های موثر و تاثیرگذاری که در اختیار داشت تلاش نکرد که یک رابطه دوطرفه را با نخبگان و شاید عامه جامعه ایجاد کند. حلقه‌های اطراف روحانی با کشیدن دیوار بین خود و نخبگان مانع از ورود و خروج افکار جدید و متنوع شده‌اند. دومین عامل این بود که دولت روحانی گفتمان سازی نکرد یا گفتمان تعریف شده خود را تقویت نکرد. به عبارتی دیگر، دولت تدبیر و امید موفق نشد بزرگ‌ترین وظیفه خود که همانا ایجاد فضای مناسب برای پیاده سازی افکارش بود را به وجود بیاورد. ژنرال‌های سپاه گفتمانی دولت روحانی به دلیل عدم رابطه دوطرفه با بیرون از دولت، موفق نشدند فضای گفتمانی را به سود خود تغییر دهند. به همین دلیل دولت آقای روحانی، در بین دو فکر افراطی قرار گرفته است. روحانی این نکته را از یاد برده است که افراطیون هر دو جناح، بعد از اینکه فضای سیاسی را داغ می‌کنند، خود کنار می‌روند و وی تنها خواهد ماند و باید خود به تنهایی گلیم خود را از آب بیرون بکشد. روحانی با ساده‌باوری روی موج «روحانی متشکریم» قرار گرفته است و با برخورد با هرگونه مشکلی، ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین راه حل که‌‌ همان انداختن بار مشکلات به دوش دولت قبلی است را انتخاب می‌کند.

درست است که این نکته که بار مشکلات کنونی کشور را به گردن دولت گذشته انداختن، تولید امید و انگیزه می‌کند، اما این‌گونه رفتار اثراتش به صورت بومرنگی به خود دولت بازگردانده می‌شود. به عنوان مثال هنگامی که دولت جدید در زمان مذاکرات هسته‌ای و در حالی که غربی‌ها که بار‌ها عنوان کرده‌اند اقتصاد ایران روزهای دشوار و طاقت‌فرسایی را پشت سر می‌گذارد، عنوان می‌کند که خزانه خالی است کشورهای غربی بر شدت تحریم‌ها برای بالا بردن میزان تاثیرگذاری خود بر جمهوری اسلامی ایران می‌افزایند. غربی‌ها پیش خود فکر می‌کنند که با فشارهای بیشتر و به قول معروف با «یک یا حسین دیگر» کل نظام از هم فرومی پاشد و به همین دلیل از هر گونه اقدامی که فشار‌ها را علیه ایران افزایش دهد حمایت می‌کنند. این شیوه بد‌ترین نوع مدیریت برداشت و توقعات است. به نظر من هنوز هم فرصت بازسازی و تازه کردن نفس گفتمان تدبیر و امید وجود دارد. راه عقل و علم دوتاست. همیشه عقل با علم همراه نیست و یک معنا نمی‌دهد. گاهی اوقات علم راه‌هایی را باز می‌کند و مسیرهایی را می‌گشاید که عقل باید معرکه گردان باشد و این راه‌ها را مدیریت کند. دولتی که امید معتدلین و سبب توسعه امید در جامعه بوده است نباید امید‌ها وسرنوشت دولت را به پدیده ذهنی رابطه با آمریکا و امثالهم گره بزند.

قانون نیز در «نگاهی به ۱۰۰ روز ارتباط پارلمان با دولت اعتدال» نوشته است: مجلس نهم دو سال دیگر عمرش به پایان می‌رسد. نمایندگان مجلس به خوبی دریافته‌اند که شانس پیروزی اعتدال‌گرایان و اصلاح‌طلبان در انتخابات بعدی مجلس بسیار بالاست. شاید روحانی ترجیح می‌دهد در دو سال باقی مانده با صبر و طمأنینه با رفتارهای مجلس روبه‌رو شود و تمام تلاشش برای رسیدن به تعامل را به کار گیرد اما ضرب المثل قدیمی «سالی که نکوست از بهارش پیداست» مصداق این روزهای دولت اعتدال و مجلس اصولگرا‌ست. آنگونه که از رفتارهای صد روزه گذشته مجلس برمی‌آید در دو سال آینده روابط آنچنان گرمی‌میان مجلس و دولت نخواهد بود.

نرخ سود بانکی ثابت ماند

شرق، تصمیم شورای پول و اعتبار را مورد توجه قرار داده ‌که بر پایه آن، «نرخ سود بانکی ثابت ماند». این روزنامه نوشته است که سرانجام تکلیف نرخ سود بانکی که بسیاری از سپرده‌گذاران منتظر شنیدن خبر افزایش آن بودند، مشخص شد. بر اساس تصمیم شورای پول و اعتبار که سه‌شنبه گذشته تشکیل جلسه داد، فعلا این نرخ تغییری نمی‌کند. در هزار و یکصد و شصت‌وهشتمین جلسه شورای پول و اعتبار و در ادامه جلسات قبلی، اعضای شورا به بحث و تبادل‌نظر پیرامون گزارش ارایه ‌شده توسط بانک مرکزی درخصوص نرخ‌های سود پرداختند. در این جلسه شورا ضمن تأکید بر لزوم مهار تورم، با هدف ثبات‌بخشی به اقتصاد و احیای رشد اقتصادی در کشور، مقرر کرد وضعیت کنونی نرخ‌های سود بانکی ادامه یابد.

همچنین شورا موافقت کرد در سال‌جاری بانک مرکزی به منظور کنترل رشد نقدینگی در راستای مهار تورم، اقدام به انتشار اوراق مشارکت کند و در این زمینه اختیارات لازم درخصوص تعیین حجم انتشار، نرخ سود علی‌الحساب، سررسید و سایر شرایط مربوطه به رییس کل بانک مرکزی تفویض شد. رییس‌کل بانک مرکزی پیش از این بر متناسب کردن نرخ سود اوراق مشارکت با نرخ سود سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت بانک‌ها تأکید کرده بود. به اعتقاد سیف جهت‌گیری کلی شورای پول و اعتبار عدم افزایش نرخ سود بانکی است اما ترمیم‌هایی در ساختار محصولات بانکی باید انجام شود که یکی از آن‌ها اصلاح نرخ سود اوراق مشارکت برای ایجاد تعادل در نرخ‌های موجود سیستم بانکی است. به نظر می‌رسد با این مصوبه و انتشار اوراق مشارکت رقابت نابرابری بین بانک‌ها و دولت برای جذب مشتری ایجاد شود. گرچه هنوز نرخ سود اوراق مشارکت مشخص نشده است ولی اگر نرخ سود این اوراق بیشتر از سپرده‌های طولانی‌مدت تعیین شود جای سپرده‌ها کم‌کم در بانک‌ها خالی می‌شود چراکه جذابیت سپرده‌گذاری در بانک‌ها با این اقدام دولت از بین می‌رود و شاید باعث شود شاهد خروج سپرده‌های مردم از بانک‌ها و هدایت این نقدینگی به سمت خرید اوراق مشارکت باشیم.

رجایی سلماسی مدیرعامل سابق بانک سامان، در این باره گفته است: ‌«دولت چاره‌ای جز این نداشت». بر این اساس در شرایط فعلی که شرایط اقتصادی کشور در حال حاضر به ثبات کامل نرسیده و تورم به‌ صورت محسوسی کاهش پیدا نکرده است، شورای پول و اعتبار چاره‌ای جز تثبیت سود سپرده‌های بانکی نداشت به دلیل اینکه به‌صورت طبیعی در صورت تصویب افزایش نرخ سود، بانک‌ها مجبور بودند نرخ تسهیلات را بالا ببرند و به همین دلیل فشار مضاعفی به متقاضیان دریافت وام وارد می‌شد که عاقلانه نبود. بالابردن سود بانکی در شرایط کنونی شاید به سود بخش بازرگانی باشد ولی باید مدنظر داشت بخش صنعت که در حال حاضر در رکود به سر می‌برد و می‌تواند با استفاده از تسهیلات به دوران رونق بازگردد را تحت‌الشعاع منفی قرار می‌دهد و به همین دلیل این اقدام را تا حدودی می‌توان مثبت و عاقلانه قلمداد کرد، گرچه مردم انتظار افزایش سود بانکی را داشتند تا بتوانند نقدینگی سرگردان خود را به سمت بانک‌ها هدایت کنند ولی دولت چاره‌ای ندارد تا کاهش نرخ تورم صبر کند تا شاید در آن موقع بتواند نرخ سود بانکی را هماهنگ با تورم تعیین کند.

عباس هشی اقتصاددان گفته است که نرخ سود بانکی نباید دستوری باشد. به اعتقاد وی با توجه به این که در ایران شورای پول و اعتبار نرخ سود بانکی را تعیین می‌کند، نمی‌توان در حال حاضر فکری برای بالا بردن نرخ سود بانکی کرد. ولی سوای درست بودن افزایش سود بانکی یا کاهش آن باید به موضوعی اشاره کرد که در این میان دیده نمی‌شود. نرخ سود بانکی بر اساس عرضه و تقاضا و آزاد باید تعیین شود، در اقتصادی که نرخ سود بانک‌ها به شکل دستوری تعیین نشود، انضباط مالی حاکم و شفافیت مالی وجود خواهد داشت. نخستین گام در این راستا، مستقل شدن امور بانکی است، چراکه در حال حاضر ۸۰‌درصد فعالیت‌های بانکی در اختیار بانک‌های دولتی و شبه‌دولتی است. تمام امور، از تعیین نرخ سود گرفته تا پرداخت تسهیلات، در چارچوب دستوری صورت می‌گیرد که این شیوه نیازمند تغییر است. تا زمانی که انضباط مالی برقرار نشود و بانک مرکزی به‌صورت مستقل فعالیت نکند، نمی‌توانیم نرخ سود بانک‌ها را به تعادل برسانیم و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین کنیم. معتقدم هم‌اکنون راهی جز افزایش نرخ سود بانکی وجود ندارد؛ شاید این یک مسکن باشد اما یک نیاز است؛ بنابراین باید حداقل در کوتاه‌مدت نرخ سود سپرده‌های بانکی را بالا برد تا شرایط مقداری عادی شود. البته پس از عادی شدن اوضاع باید در جهت کاهش نرخ سود تلاش کرد. به نظر من اگر همین روال ادامه داشته باشد مردم سپرده‌هایشان را در مقطع کنونی از بانک‌ها خارج خواهند کرد. گرچه انتشار اوراق مشارکت می‌تواند اقدام خوبی برای جبران کسری بودجه دولت باشد ولی به قطع این اقدام باعث دلسردی سرمایه‌گذاران بانکی شده و امیدوارم در آینده نزدیک شاهد اصلاح این مصوبه باشیم

شمارش معکوس برای پرده‌برداری از میراث احمدی‌نژاد

به نوشته اعتماد، نزدیکان روحانی از آماده شدن گزارش ۱۰۰ روزه کابینه خبر دادند. در حالی که بنا بر خبر‌ها قرار است این گزارش در اوایل آذر منتشر شود، این روزنامه نوشته ‌که شمارش معکوس برای انتشار گزارش دولت یازدهم از میراث محمود احمدی‌نژاد و آنچه دولتمردان روحانی به دست آورده‌اند، به صدا درآمده است. نزدیک به سه ماهی می‌شود که حسن روحانی در رأس دولتمردانش زمام امور اجرایی کشور را عهده دار شده‌اند و بنا به وعده رییس جمهوری کمتر از دو هفته دیگر برای انتشار گزارش صدروزگی دولت باقی مانده است.

گزارشی که روحانی در ابتدای تشکیل کابینه‌اش به مردم وعده داد، در پایان صد روزگی دولتش از آنچه تحویل گرفته است و مشکلات و نقصانی که پیش رو دارد، مستند سخن خواهد گفت، به همین خاطر هم از پایان نخستین جلسه هیات دولت که ۲۷ مرداد ماه گذشته برگزارشد تا به امروز همه دولتمردان و وزرا و معاونانشان مشغول تدوین گزارش کار و شرح ماوقع وزارتخانه‌ها و سازمان‌های اجرایی تحت مسئولیتشان به تیم رئیس‌جمهوری هستند.

خبر‌ها درباره چگونگی این گزارش و ارائه آن به مردم متفاوت است و هنوز دقیقا مشخص نیست که محتوای این گزارش شامل چه بند‌هایی می‌شود. فعلا همه چیز محرمانه و درگوشی از سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها تا پاستور روانه می‌شوند. پاستورنشینان هم هنوز تصمیمی درباره انتشار جزئیات آن و باید‌ها و نباید‌هایش نگرفته‌اند و با تأکید بر اینکه گزارش‌ها جمع آوری شده است از ارائه آن به مردم در صدروزگی دولت خبر می‌دهند. همین سکوت سبب شکل گیری شایعات بسیار درباره گزارش صد روزگی روحانی به مردم شده است. برخی می‌گویند آنقدر کارنامه وزارتخانه‌ها در دولت قبلی ناخوشایند است ودرباره علنی کردن خط قرمز وجود دارد که بسیار بعید است بگذارند روحانی شفاف و روشن با مردم از مشکلات پیش رویش سخن بگوید. برخی دیگر نیز با بیان اینکه آنچه از احمدی‌نژاد به میراث مانده مهم نیست مهم این است که روحانی در این مدت چقدر به شعار‌هایی که داده جامه عمل پوشانده است. در همین راستا هم برخی سایت‌های خبری به انتشار کارنامه کاری روحانی در آستانه صد روزه شدن پرداخته و نوشته‌اند که از مجموع ۴۶ وعده انتخاباتی روحانی فقط چهار وعده (بازگشایی «خانه سینما»، مخالفت با ستاره دار کردن دانشجویان و بازگشت بعضی دانشجویان ستاره دار به دانشگاه‌ها، بازگرداندن برخی استادان کنارگذشته شده به دانشگاه و ادامه پرداخت یارانه‌ها به‌‌ همان میزان سابق) اجرایی شده است و بسیاری از وعده‌های دیگر آن فعلار‌ها شده‌اند که از جمله آن‌ها وعده‌هایی مانند تشکیل وزارت زنان و حذف مجوز کتاب است که بی‌توجه مانده‌اند.

کیهان از تیر خلاص آمریکا به مذاکرات ژنو ۳ خبر داد

کیهان امروز هم یادداشت روز خود را به مسأله هسته‌ای اختصاص داده است. حسین شریعتمداری در بخشی از یادداشت روز خود نوشته: آمریکا بار دیگر و برای چندمین بار نشان داد که نمی‌تواند طرف قابل اعتمادی در مذاکرات هسته‌ای کشورمان باشد. آمریکایی‌ها در مذاکرات ژنو۲ بازی تکراری «چماق و هویج» را با تغییر نقش‌ها به میدان آورده بودند. در این بازی برخلاف دفعات قبل، چماق را به دست فرانسه داده و هویج را آمریکا به دست گرفته بود. اما این بازی و نقش‌های ساختگی آن دوام زیادی نیاورد و مقامات آمریکایی در آستانه مذاکرات بعدی که قرار است ۲۹ آبان ماه جاری- ۲۰ نوامبر ۲۰۱۳- در ژنو از سر گرفته شود، ادعاهای بی‌اساس پیشین را تکرار کرده و اعلام کردند در مقابل امتیازاتی که از ایران انتظار دارند، تقریبا هیچ امتیازی نخواهند داد.

اوباما، رئیس جمهور آمریکا به کنگره این کشور اطمینان داد «تحریم‌هایی که برداشته می‌شود بسیار ناچیز است» و با خوش‌خیالی تأکید کرد در ادامه مذاکرات «توسعه برنامه هسته‌ای ایران متوقف خواهد شد»، «اوباما» با تأکید بر اینکه «تحریم‌ها اقتصاد ایران را فلج کرده است» گفت «در هر توافقی تنها یک بخش جزئی از تحریم‌ها برداشته می‌شود». جان کری وزیر امور خارجه آمریکا که پیش از این به همراهی خود با ایران اشاره داشت و فرانسه را یکی از عوامل ناتمام ماندن مذاکرات ژنو۲ معرفی کرده بود در مصاحبه با شبکه‌ام. اس. ان. بی. سی گفت: که «اکثر تحریم‌ها علیه ایران باقی می‌ماند و فقط بخش کوچکی از دارایی‌های مسدود شده این کشور آزاد می‌شود‌». وی میزان دارایی‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های جهانی را ۴۵ میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: «فقط بخشی از آن احتمالا آزاد می‌شود» جان کری در ادامه گفت؛ «ما برنامه خود را آنجا که امروز است، قفل خواهیم زد و در واقع آن را به عقب برخواهیم گرداند»!

وزیر امور خارجه آمریکا «توافق خوب» با جمهوری اسلامی ایران را توافقی دانست که در آن منافع اسرائیل و آمریکا حفظ شود و گفت «آنچه ‌ما از کنگره می‌خواهیم این است که به ما زمان بدهد تا در مذاکرات با ایران به یک توافق خوب که از منافع خودمان و اسرائیل حمایت کند دست پیدا کنیم.»